کارشناسی اقامه نماز و معارف اسلامی

 

سوره 1. حمد آیه 1

 

بِسْمِ اللَّه الْرَّحْمَنِ الْرَّحِیمِ‏

به نام خداوند بخشنده‏ى مهربان‏

 

نکته ها

در میان اقوام و ملل مختلف، رسم است که کارهاى مهم و با ارزش را به نام بزرگى از بزرگان خویش که مورد احترام و علاقه‏ى آنهاست، شروع مى‏کنند تا آن کار میمون و مبارک گردد و به انجام رسد. البتّه آنان بر اساس اعتقادات صحیح یا فاسد خویش عمل مى‏کنند. گاهى به نام بت‏ها وطاغوت‏ها وگاهى

سوره 1. حمد آیه 1

 

بِسْمِ اللَّه الْرَّحْمَنِ الْرَّحِیمِ‏

به نام خداوند بخشنده‏ى مهربان‏

 

نکته ها

با نام خدا و به دست اولیاى خدا، کار را شروع مى‏کنند. چنانکه در جنگ خندق، اوّلین کلنگ را رسول خداصلى الله علیه وآله بر زمین زد.(7)
«بسم‏اللَّه الرّحمن الرّحیم» سر آغاز کتاب الهى است. «بسم‏اللَّه» نه تنها در ابتداى قرآن، بلکه در آغاز تمام کتاب‏هاى آسمانى بوده است. در سر لوحه‏ى کار و عمل همه‏ى انبیا «بسم‏اللَّه» قرار داشت. وقتى کشتى حضرت نوح در میان امواج طوفان به راه افتاد، نوح علیه السلام به یاران خود گفت: سوار شوید که «بسم‏اللَّه مجراها و مرساها»(8) یعنى حرکت و توقّف این کشتى با نام خداست. حضرت سلیمان‏علیه السلام نیز وقتى ملکه سبا را به ایمان فراخواند، دعوتنامه خود را با جمله‏ى «بسم‏اللَّه الرّحمن الرّحیم»(9) آغاز نمود.
حضرت على علیه السلام فرمود: «بسم‏اللَّه»، مایه برکت کارها و ترک آن موجب نافرجامى است. همچنین آن حضرت به شخصى که جمله‏ى «بسم‏اللَّه» را مى‏نوشت، فرمود: «جَوِّدها» آنرا نیکو بنویس.(10)
بر زبان آوردن «بسم‏اللَّه» در شروع هر کارى سفارش شده است؛ در خوردن و خوابیدن ونوشتن، سوارشدن بر مرکب ومسافرت وبسیارى کارهاى دیگر. حتّى اگر حیوانى بدون نام خدا ذبح شود، مصرف گوشت آن حرام است و این رمز آن است که خوراک انسان‏هاى هدف‏دار و موحّد نیز باید جهت الهى داشته باشد.
در حدیث مى‏خوانیم: «بسم‏اللَّه» را فراموش نکن، حتّى در نوشتن یک بیت شعر. و روایاتى در پاداش کسى که اوّلین بار «بسم‏اللَّه» را به کودک یاد بدهد، وارد شده است.(11)
سؤال: چرا در شروع هر کارى «بسم‏اللَّه» سفارش شده است؟
پاسخ: «بسم‏اللَّه» آرم ونشانه‏ى مسلمانى است وباید همه کارهاى او رنگ الهى داشته باشد. همان گونه که محصولات و کالاهاى ساخت یک کارخانه، آرم و علامت آن کارخانه را دارد؛ خواه به صورت جزیى باشد یا کلّى. مثلاً یک کارخانه چینى سازى، علامت خود را روى تمام ظروف مى‏زند، خواه ظرف‏هاى بزرگ باشد یا ظرف‏هاى کوچک. یا اینکه پرچم هر کشورى هم بر فراز ادارات و مدارس و پادگان‏هاى آن کشور است و هم بر فراز کشتى‏هاى آن کشور در دریاها، و هم بر روى میز ادارى کارمندان.
سؤال: آیا «بسم‏اللَّه الرّحمن الرّحیم» آیه‏اى مستقل است؟
پاسخ: به اعتقاد اهل‏بیت رسول اللّه‏علیهم السلام که صد سال سابقه بر سایر رهبران فقهى مذاهب دارند و در راه خدا به شهادت رسیده و در قرآن نیز عصمت و پاکى آنها به صراحت بیان شده است، آیه «بسم‏اللَّه الرّحمن الرّحیم» آیه‏اى مستقل و جزء قرآن است. فخر رازى در تفسیر خویش شانزده دلیل آورده که «بسم‏اللَّه» جزء سوره است. آلوسى نیز همین اعتقاد را دارد. در مسند احمد نیز «بسم‏اللَّه» جزء سوره شمرده شده است.(12) برخى از افراد که بسم‏اللَّه را جزء سوره ندانسته و یا در نماز آن را ترک کرده‏اند، مورد اعتراض واقع شده‏اند. در مستدرک حاکم آمده است: روزى معاویه در نماز «بسم‏اللَّه» نگفت، مردم به او اعتراض کردند که «أسرقت أم نَیستَ»، آیه را دزدیدى یا فراموش کردى؟!(13)
امامان معصوم‏علیهم السلام اصرار داشتند که در نماز، بسم‏اللَّه را بلند بگویند. امام باقرعلیه السلام در مورد کسانى که «بسم‏اللَّه» را در نماز نمى‏خواندند و یا جزء سوره نمى‏شمردند، مى‏فرمود: «سَرقوا اکرم آیة»(14) بهترین آیه قرآن را به سرقت بردند. در سنن بیهقى در ضمن حدیثى آمده است: چرا بعضى «بسم‏اللَّه» را جزء سوره قرار نداده‏اند!(15)
شهید مطهّرى‏قدس سره در تفسیر سوره حمد، ابن عباس، عاصم، کسایى، ابن‏عمر، ابن‏زبیر، عطاء، ابن‏طاووس، فخررازى وسیوطى را از جمله کسانى معرّفى مى‏کند که بسم اللَّه را جزء سوره مى‏دانستند.
در تفسیر قرطبى از امام صادق‏علیه السلام نقل شده است: «بسم‏اللَّه» تاج سوره‏هاست. تنها در آغاز سوره برائت (سوره توبه) «بسم‏اللَّه» نیامده و این به فرموده حضرت على علیه السلام به خاطر آن است که «بسم‏اللَّه» کلمه امان و رحمت است، واعلام برائت از کفّار و مشرکان، با اظهار محبّت ورحمت سازگار نیست.(16)
سیماى «بسم اللّه»
1. «بسم‏اللَّه» نشانگر رنگ وصبغه‏ى الهى وبیانگر جهت‏گیرى توحیدى ماست.(17)
2. «بسم‏اللَّه» رمز توحید است وذکر نام دیگران به جاى آن رمز کفر، و قرین کردن نام خدا بانام دیگران، نشانه‏ى شرک. نه در کنار نام خدا، نام دیگرى را ببریم ونه به جاى نام او.(18)
 3. «بسم‏اللَّه» رمز بقا ودوام است. زیرا هرچه رنگ خدایى نداشته باشد، فانى است.(19)
 4. «بسم‏اللَّه» رمز عشق به خدا وتوکّل به اوست. به کسى‏که رحمان و رحیم است عشق مى‏ورزیم و کارمان را با توکّل به او آغاز مى‏کنیم، که بردن نام او سبب جلب رحمت است.
 5. «بسم‏اللَّه» رمز خروج از تکبّر و اظهار عجز به درگاه الهى است.
 6. «بسم‏اللَّه» گام اوّل در مسیر بندگى و عبودیّت است.
 7. «بسم‏اللَّه» مایه فرار شیطان است. کسى که خدا را همراه داشت، شیطان در او مؤثّر نمى‏افتد.
 8. «بسم‏اللَّه» عامل قداست یافتن کارها و بیمه کردن آنهاست.
 9. «بسم‏اللَّه» ذکر خداست، یعنى خدایا! من تو را فراموش نکرده‏ام.
 10. «بسم‏اللَّه» بیانگر انگیزه ماست، یعنى خدایا هدفم تو هستى نه مردم، نه طاغوت‏ها ونه جلوه‏ها و نه هوس‏ها.
 11. امام رضاعلیه السلام فرمود: «بسم‏اللَّه» به اسم اعظم الهى، از سیاهى چشم به سفیدى آن نزدیک‏تر است.(20)

 

 

نظر  

نوشته شده توسط کارشناسی اقامه نماز و معارف اسلامی-مدیریت آموزش وپرورش شاهین شهر در یکشنبه 89/3/2 ساعت 2:4 عصر موضوع | لینک ثابت